Het begrip dga

In 2007 is de Pensioenwet ingevoerd. Wettelijk is bepaald dat deze niet geldt voor dga’s. Een dga is volgens deze wet de persoon die direct of indirect houder is van aandelen of certificaten van aandelen, die ten minste 10% van het geplaatste kapitaal met stemrecht in de algemene vergadering van de vennootschap vertegenwoordigt.

Tip: Ondanks dat de Pensioenwet niet op u van toepassing is, kan de bv u wel een pensioen toezeggen. Het besluit om pensioenaanspraken toe te kennen, gebeurt in de algemene vergadering van aandeelhouders.

Omdat u niet onder de Pensioenwet valt, had u tot 1 april 2017 de keuze: uw pensioen onderbrengen bij een professionele verzekeraar (of indien mogelijk een bedrijfspensioenfonds) en/of uw pensioen in eigen beheer opbouwen. Deze laatste keuze is nu verleden tijd.

Fiscaal gezien wordt de dga wel als werknemer beschouwd. U kunt daarom gebruikmaken van de fiscale mogelijkheden van de Wet op de Loonbelasting, bijvoorbeeld door een eind- of middelloonregeling overeen te komen of een beschikbare premieregeling.

Voldoet het pensioen aan de voorwaarden die de loonbelasting stelt, dan is de omkeerregel van toepassing. Er vindt uitstel van belastingheffing plaats doordat niet de pensioenaanspraak zelf wordt belast.
In plaats daarvan wordt pas belasting geheven over de te zijner tijd ontvangen pensioenuitkeringen.

Het verzekerde pensioen

Bij het onderbrengen van uw pensioen bij een professionele verzekeraar zal uw bv een verzekeringsovereenkomst aangaan met de pensioenverzekeraar. Tevens zal er een pensioenovereenkomst of een pensioenreglement worden opgemaakt. Uw bv zal de verschuldigde pensioenpremies overmaken aan de pensioenverzekeraar.

Pensioen in eigen beheer

Misschien heeft u er in het verleden voor gekozen om uw pensioen op te bouwen in uw eigen bv (pensioen in eigen beheer). Bij pensioen in eigen beheer wordt een pensioenvoorziening op de balans van de bv gevormd. Dat biedt u de mogelijkheid om de pensioenreserve te (her)investeren in de onderneming. Uiteindelijk moet uw bv natuurlijk wel haar pensioentoezeggingen aan u nakomen.

Let op! De afspraken over uw pensioenopbouw dienen te zijn vastgelegd in een pensioenovereenkomst.

Het pensioen in eigen beheer kent de nodige knelpunten. Die knelpunten worden voornamelijk veroorzaakt doordat de fiscale regels voor de waardering van de pensioenverplichting afwijken van de commerciële regels. Na veel wikken en wegen is de knoop doorgehakt en kan er vanaf 1 april 2017 geen pensioen in eigen beheer meer worden opgebouwd.

Tip: De commerciële waarde (waarde in het economisch verkeer) van het pensioen is het bedrag dat aan een onafhankelijke, externe verzekeraar zou moeten worden betaald om het toegezegde pensioen aan te kopen. De fiscale waarde van het pensioen staat gelijk aan de pensioenvoorziening op de fiscale balans van de bv.

Door de afschaffing van het pensioen in eigen beheer, moet u zowel op korte termijn als binnen drie jaar de nodige stappen ondernemen.

Stap 1: Actie vóór 1 juli 2017

Nu verdere opbouw niet meer mogelijk is, moet u vóór 1 juli 2017 de volgende acties ondernemen:

• Premievrij maken van het pensioen in eigen beheer.
• De algemene vergadering van aandeelhouders moet een besluit nemen over het stoppen van opbouw van pensioen in eigen beheer.
• Aanpassen van de pensioenovereenkomst waarin de pensioenaanspraken met uw bv zijn vastgelegd (zie ook paragraaf 2.1 Zakelijk omgaan met de bv). U moet hierin vastleggen dat de opbouw van het eigenbeheerpensioen stopt.
• Heeft u ook nog een deel van uw pensioen extern verzekerd en wilt u die opbouw voortzetten, dan moet er een nieuwe pensioenbrief worden opgemaakt. Hierin moet worden vastgelegd dat alleen de extern ondergebrachte pensioenaanspraken worden voortgezet. Wilt u de opbouw juist niet voortzetten, dan kunt u het extern verzekerd pensioendeel (bij een verzekeringsmaatschappij) nog terughalen naar eigen beheer. Daar moet dan wel tijdig een verzoek voor worden ingediend bij uw verzekeraar.
• In geval van een extern verzekerd nabestaandenpensioen moet u de pensioenbrief aanpassen. Hierin moet worden vastgelegd dat de aanspraak op het nabestaandenpensioen ongewijzigd doorloopt bij de externe verzekeraar.
• Aanpassen van een door de bv afgesloten risicoverzekering ter afdekking van het overlijdensrisico.

Tip: Het terughalen van een extern verzekerd pensioendeel naar eigen beheer kan voordelig zijn als u het pensioen in 2017, 2018, of 2019 wilt afkopen of wilt omzetten in een oudedagsverplichting (zie hierna onder stap 2). Het verzoek om terughalen moet vóór 1 juli 2017 bij uw verzekeraar zijn ingediend. Terughalen van een extern verzekerd pensioen vergt wel een goede afweging. U heeft in het verleden namelijk niet voor niets gekozen voor een extern verzekerd pensioen voor uw oude dag.

Stap 2: Aan u de keuze

De komende drie jaar (2017, 2018, 2019) moet u gaan kiezen wat u met uw reeds in eigen beheer opgebouwde pensioen wilt gaan doen. U kunt kiezen uit drie mogelijkheden:

1. Afkopen met een belastingkorting
De eerste mogelijkheid is uw pensioen afkopen. Uw pensioenaanspraak wordt dan zonder fiscale gevolgen afgestempeld van commerciële naar fiscale waarde. Die afgestempelde pensioenaanspraak kunt u vervolgens afkopen met een belastingkorting. Koopt u in 2017 af, dan krijgt u een belastingkorting van 34,5%. In 2018 is dit 25% en in 2019 bedraagt de belastingkorting 19,5%. Verder bent u geen revisierente verschuldigd.

Let op! Afkopen is na 2019 niet meer toegestaan. Doet u dat wel, dan betaalt u daar flink loonbelasting over. Ook bent u dan 20% revisierente verschuldigd.

Laat u goed adviseren over afkoop. Door de belastingkorting klinkt dit extra aantrekkelijk, maar dat is het niet altijd. Bovendien moet u toch over een fors bedrag direct belasting betalen en dat geld is wellicht niet beschikbaar. Afkoop is dan niet mogelijk. De belastingkorting geldt overigens niet voor een extern verzekerd pensioendeel dat naar eigen beheer is teruggehaald.

2. Omzetten in een oudedagsverplichting
De tweede mogelijkheid is uw opgebouwde pensioen in eigen beheer tegen fiscale waarde omzetten in een oudedagsverplichting. Het geld en uw aanspraak voor de oude dag houdt u dan nog binnen de bv. Na omzetting mag u de oudedagsverplichting, op de jaarlijkse oprenting na, niet verder meer aanvullen. Bereikt u uw pensioenleeftijd, dan ontvangt u vanuit de bv kort gezegd twintig jaar lang uitkeringen uit dit oudedagspotje.

Let op! De oudedagsverplichting is een soort spaarregeling in uw eigen bv. Momenteel is de rente op sparen erg laag. Daardoor zal uw oudedagsverplichting met de jaarlijkse oprenting niet hard groeien. Het is dus onzeker hoeveel 'pensioen' uw bv later aan u kan uitkeren.

Het is mogelijk om de oudedagsverplichting alsnog af te kopen. Doet u dat in 2017, 2018 of 2019, dan kunt u nog profiteren van de belastingkorting. Na 2019 bent u bij afkoop over de volledige oudedagsverplichting loonbelasting en revisierente verschuldigd. Ook een reeds ingegaan pensioen in eigen beheer (u heeft al pensioenuitkeringen uit uw bv ontvangen) kan nog worden omgezet in een oudedagsverplichting.

3. Het pensioen in eigen beheer ongewijzigd laten
De derde mogelijkheid is uw pensioen in eigen beheer ongewijzigd laten. Alles blijft bij het oude, maar verdere opbouw is niet langer toegestaan. De jaarlijkse actuariële oprenting van de reeds opgebouwde pensioenrechten is wel verplicht en, afhankelijk van de pensioentoezegging, is jaarlijkse indexering ook nodig.

Door het ongewijzigd laten van uw pensioen in eigen beheer, blijft het verschil tussen de commerciële en fiscale waarde van uw pensioenaanspraak bestaan. Op pensioeningangsdatum zal uw bv de pensioenreservering aan u gaan uitkeren, zoals dit is vastgelegd in de pensioenovereenkomst tussen u en de bv.

Let op! Houdt u het pensioen in eigen beheer in stand, pas dan extra op met dividenduitkeringen. Een dividenduitkering is namelijk pas mogelijk als er voldoende vermogen in uw bv is en blijft voor de dekking van het pensioen. Om dit te bepalen moet u niet uitgaan van de fiscale waarde van de pensioenverplichting zoals die op de balans staat, maar van de commerciële waarde.

Stap 3: Overleg met uw partner

Kiest u voor afkoop van uw pensioen in eigen beheer of voor omzetting in de oudedagsverplichting, vergeet dan uw partner niet. Omdat dit ook gevolgen heeft voor zijn of haar pensioenrechten, moet uw partner (en eventueel ook uw ex-partner) instemmen met uw keuze. Om mogelijke problemen in de toekomst te voorkomen, zijn goede afspraken noodzakelijk.

Omdat uw partner zijn of haar rechten verliest op een deel van het in eigen beheer opgebouwde ouderdomspensioen (partnerpensioen), moet ook worden nagedacht over een mogelijke compensatie. Afhankelijk van het huwelijksgoederenregime (gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden) is een passende compensatie zelfs geboden, omdat anders sprake kan zijn van een (belaste) schenking.

Tip: Of en hoe hoog een eventuele compensatie aan uw partner moet zijn, hangt af van uw persoonlijke situatie. Gangbare regels zijn hiervoor niet te geven. Voor een passende compensatie is directe betaling echter niet vereist.

Stap 4: Stel de Belastingdienst op de hoogte

Kiest u ervoor om uw pensioen in eigen beheer af te kopen dan wel om te zetten in een oudedagsverplichting, dan moet u dit kenbaar maken aan de Belastingdienst en wel binnen één maand na de afkoop of de omzetting. Daarvoor bestaat een speciaal informatieformulier waarmee u diverse gegevens aanlevert bij de Belastingdienst. Zo moet u in het formulier persoonsgegevens invullen en gegevens van uw bv. Ook moet u de door u gemaakte keuze kenbaar maken en moet u de stand aanleveren van de fiscale balanswaarde van uw pensioenaanspraak op diverse momenten. Heeft u gekozen voor omzetting in een oudedagsverplichting, dan moet u in het informatieformulier aangeven of u samen met uw partner afspraken heeft gemaakt over de verdeling van deze oudedagsverplichting in geval van echtscheiding.

Let op! Het is belangrijk dat u binnen één maand na het tijdstip van afkoop of omzetting van uw pensioen in eigen beheer aan uw informatieplicht voldoet. De Belastingdienst beschouwt uw pensioenaanspraak anders als ‘onzuiver’, waardoor u loonbelasting moet betalen over de commerciële waarde van de gehele pensioenaanspraak en ook nog eens 20% revisierente bent verschuldigd.

Het informatieformulier moet niet alleen door uzelf worden ondertekend, maar ook door uw partner. Met die ondertekening geeft uw partner aan de Belastingdienst te kennen dat hij/zij het eens is met de keuze voor afkoop of omzetting van het pensioen in eigen beheer. Ook een eventuele ex-partner, die nog steeds recht heeft op een deel van de pensioenaanspraak, zal het informatieformulier moeten tekenen. Er moet per (ex-)partner een formulier worden ingevuld.

Let op! Kan of wil de (ex-)partner niet meetekenen, dan blijft uw pensioenverplichting premievrij op de balans van de bv staan. Afkoop dan wel omzetting is in dat geval niet mogelijk.